Nhận định, soi kèo Arouca vs Farense, 22h30 ngày 23/2: Khách rơi tự do

Vào tháng 10/2023, Bộ GD-ĐT đã ban hành quy chế thi chọn học sinh giỏi quốc gia với nhiều điểm mới. Trong đó, số lượng thí sinh dự thi mỗi môn thi của các đơn vị tối đa là 10 thí sinh, riêng TP.HCM và Hà Nội 20 thí sinh.

Quy chế này cũng quy định thay việc tổ chức buổi thi thực hành bằng việc đề thi các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học có nội dung hỏi yêu cầu thí sinh giải quyết bằng kiến thức liên quan đến kỹ năng thí nghiệm, thực hành.

Ngoài ra, tỷ lệ thí sinh đoạt giải chiếm 60% tổng số thí sinh (những năm trước là 50%); trong đó, tổng số giải Nhất, Nhì, Ba không vượt quá 60% tổng số giải; số giải Nhất không vượt quá 5% tổng số giải. Tỷ lệ này bảo đảm phù hợp với quy định của các Olympic khu vực và quốc tế.

Quy chế mới cũng bổ sung quy định về việc cấp Giấy chứng nhận tham dự kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia cho các thí sinh tham dự kỳ thi nhưng không đoạt giải. Điều này giúp các em có được thông tin lưu giữ lâu dài cho cá nhân về tham gia kỳ thi.

Bộ GD-ĐT cho biết, kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia được tổ chức nhằm động viên, khuyến khích người dạy và người học phát huy năng lực sáng tạo; góp phần thúc đẩy việc cải tiến, nâng cao chất lượng dạy và học; đồng thời phát hiện người học có năng khiếu về môn học để tạo nguồn bồi dưỡng, thực hiện mục tiêu đào tạo nhân tài cho đất nước.

Nếu muốn giỏi khía cạnh nào, cần xây dựng chương trình trực tiếp phát triển khía cạnh đó. Nếu bắt học sinh tiếp tục luyện bài, đó là cách chắc chắn đảm bảo sự thất nghiệp sau khi tốt nghiệp.

Trước năm 2024, nền giáo dục dù có kém hiệu quả cũng không quá nghiêm trọng vì nền kinh tế vẫn thiếu lao động, học giỏi hay học kém vẫn kiếm được việc, chỉ là mức lương khác nhau. Tuy nhiên Gen AI và robot làm bùng nổ năng suất lao động.

Bố mẹ cần chọn cho con chương trình học tập trung vào việc đặt câu hỏi vì nếu tiếp tục học theo chương trình cũ, việc thất nghiệp là rất khó tránh khỏi. Và bất cứ người lao động nào cũng phải nhanh chóng nâng cao năng lực đặt câu hỏi để có thể tiếp tục phát triển bản thân. 

Năng lực đặt câu hỏi 

Năng lực đặt câu hỏi là năng lực quan trọng nhất ở thời đại Gen AI.

Hầu như ai trên thế giới cũng biết câu chuyện “Eureka” của Archimedes (Ác-si-mét 287BC) nhà triết học tự nhiên, nhà sáng chế thời Hi Lạp cổ đại. Ông vĩ đại đến mức có nhiều sáng chế (tạo ra cơ chế mới như máy móc, phương pháp sản xuất), và phát minh (phát hiện ra các quy luật có sẵn trong tự nhiên) vẫn được dùng rộng rãi đến ngày nay.

Từ Eureka nổi tiếng với câu chuyện Archimedes đặt câu hỏi khi ông bước vào bồn tắm: tại sao nước dâng lên, dâng lên bao nhiêu? Archimedes đặt ra câu hỏi phù hợp rồi thì việc tìm lời giải cho các vấn đề khó trở thành việc dễ.

Socrates (470BC) lập ra nền tảng cho trường phái triết học phương tây, nhờ đó có các ngành khoa học công nghệ hiện đại. Phương pháp chính của Socrates là đặt câu hỏi, ông nói rằng năng lực cao nhất của người là đặt câu hỏi cho mình và cho người khác.

Giai đoạn dài của loài người trước Gen AI, đã có quá nhiều câu hỏi hay nhưng chưa được trả lời, nên khái niệm “kỹ năng giải quyết vấn đề” được coi là quan trọng. Khi Gen AI trở nên phổ biến vào đầu năm 2023, kỹ năng đặt câu hỏi (prompt engineering) lập tức trở thành kỹ năng quan trọng nhất của con người, trở thành công việc được trả lương cao nhất mà không cần bằng cấp hay kiến thức gì.

Luật chơi định hình cấu trúc của trò chơi, từ đó chi phối chiến lược tối ưu của người chơi và quyết định đến cân bằng Nash (Nash equilibrium) của trò chơi. Tư duy kiểm tra CTT ngày nay là luật chơi tệ hại. Nó ép con người phải lãng phí thời gian giải bài, thậm chí là luyện bài.

Trước năm 2023, giải bài là kỹ năng chính để kiếm tiền với lao động trí óc. Tuy nhiên, giải bài giỏi không giúp giỏi ra bài hay dùng bài.

Câu hỏi đúng để giải bài toán 9 thập kỷ

Tôi minh họa mệnh đề này bằng việc phân tích quá trình FIFA xây dựng hệ thống xếp hạng dựa trên Elo: Tính điểm Elo cần kỹ năng toán rất đơn giản, người học cấp 2 trình độ trung bình có thể tính được dễ dàng chỉ cần giấy và bút chì. Nền tảng lý thuyết của Elo bắt nguồn từ Pairwise comparision năm 1927, mãi 33 năm sau, 1960 Elo mới được áp dụng cho liên đoàn cờ vua Mỹ, mất thêm 58 năm nữa, 2018 FIFA mới chịu áp dụng Elo để xếp hạng các quốc gia thành viên.

FIFA đã nhiều lần áp dụng nhiều kiểu xếp hạng kém cỏi khác nhau bất chấp nhiều bài báo đã công bố rằng các phương pháp xếp hạng khác mà FIFA áp dụng có độ chính xác kém xa Elo. Theo cách cũ của FIFA, đội Ba Lan hạng 8, Tây Ban Nha hạng 10, trong khi theo Elo thì Ba Lan hạng 19, Tây Ban Nha hạng 3. Xếp hạng kém chính xác khiến chia bảng thi đấu lung tung, khiến các giải đấu giảm hấp dẫn.

Ví dụ nếu hỏi câu này: “Tôi quản lý liên đoàn e-sport trò chơi đối kháng giống như bóng bàn. Hãy gợi ý cho tôi cách định lượng trình độ của các đội tuyển để chia bảng thi đấu?” thì các AI đều gợi ý ngay việc dùng Elo.

Nếu hỏi “Tôi quản lý liên đoàn e-sport trò chơi đối kháng giống như bóng bàn. Hãy gợi ý cho tôi cách xếp hạng các đội tuyển để chia bảng thi đấu?” thì Claude-3 gợi ý Elo nhưng GPT-4v không nhắc gì đến Elo mà dùng cách tư duy như FIFA thời trước Elo.

Đó là ví dụ cho thấy đặt câu hỏi cho Gen AI tốt thì trong 1 phút có thể thay cho việc lãng phí 91 năm. Kỹ năng đặt câu hỏi sẽ đem lại giá trị to lớn cho xã hội.

Từ xưa, người ta đã có câu nói: “Talent hits a target no one else can hit; Genius hits a target no one else can see” (Tài năng bắn trúng mục tiêu mà không ai khác có thể bắn trúng; Thiên tài bắn trúng mục tiêu mà không ai khác có thể nhìn thấy). 

Như vậy, năng lực cao nhất từ xưa vẫn là năng lực xác định mục tiêu, là phần đầu tiên của năng lực lãnh đạo. Xưa kia 1 người đặt mục tiêu thì vô vàn người khác phải lao động rất lâu mới giải được, nhưng với sự xuất hiện của Gen AI, việc đặt câu hỏi đã trở thành công việc hàng ngày của mỗi người. Năng lực đặt câu hỏi cần được biến thành kỹ năng được dạy hàng loạt cho mọi người.

Cách phát triển kỹ năng đặt câu hỏi

Nếu đặt câu hỏi là kỹ năng quan trọng nhất trong tương lai thì chúng ta cần tìm ra phương pháp để đo (assess) và kế hoạch để phát triển kỹ năng này.

Trong quá khứ, tôi may mắn đã có dịp triển khai hệ thống dựa trên Elo để đo năng lực cho doanh nghiệp nên có sẵn công cụ để thực hiện việc này. Tuy nhiên, công trình đó dài tới 300 trang nên không thể trình bày được dưới khuôn khổ một bài viết. Những người quan tâm có thể liên hệ tôi để được chia sẻ nhiều hơn về vấn đề này, hoặc nếu có nhiều người quan tâm, tôi sẽ tiếp tục chia sẻ từng phần.

Nguyễn Đình Nam - Nhà sáng chế với 20 năm kinh nghiệm làm AI, đã từng triển khai thành công hệ thống dựa trên Elo để đánh giá năng lực của các doanh nghiệp.

Kỷ nguyên AI và giấc mơ của người Việt

Phút 94 trận khai mạc Ngoại hạng Anh 2024-25trên sân Old Trafford, Marcus Rashfor kiến tạo thuận lợi nhưng Alejandro Garnacho dứt điểm ra ngoài rất khó tin, bỏ qua cơ hội ấn định kết quả 2-0 cho MU trước Fulham.

Mặc dù vậy, Erik ten Hag và người hâm mộ MU không cảm thất quá tiếc nuối về pha bỏ lỡ đó, khi đội cuối cùng cũng khởi đầu mùa giải với 3 điểm.

Chiến thắng của MU được định đoạt bởi tân binh Joshua Zirkzee, người ghi bàn ngay với cú sút đầu tiên trong sự nghiệp ở Premier League.

Khen ngợi Zirkzee nhưng không thể quên Garnacho, tác giả của pha kiến tạo mang tính quyết định cho cầu thủ người Hà Lan.

MU thi đấu rất khó khăn trong một tiếng đồng hồ đầu tiên trước Fulham, khi Erik ten Hag một mực bảo vệ Mason Mount. Cầu thủ của Chelsea chỉ tung ra 15 đường chuyền cho đến khi rời sân ở phút 61, tỷ lệ chính xác khiêm tốn với 73,3%.

Mount không có bất kỳ đường chuyền nào vào vòng cấm địa Fulham trong vai trò "số 10". Anh không đáp ứng được nhiệm vụ tổ chức, giống như trận Siêu cúp Anh với Man City.

Khi Garnacho xuất hiện, tình hình thay đổi hoàn toàn. Cầu thủ người Argentina năng động trong di chuyển và kéo hậu vệ đối phương.

Sự hiện diện của Garnacho khiến hậu vệ trái Robinson và trung vệ Bassey hoạt động vất vả hơn. Từ đó, Bruno Fernandes được giải tỏa khỏi sự gò bó và tìm thấy nhiều không gian hơn.

Bộ đôi này là những người tham gia tích cực vào bàn thắng của Zirkzee. Bruno phát động phản công, còn Garnacho kiến tạo với đường chuyền đầu tiên mà anh thực hiện vào vòng cấm.

Trước đó, khi vào sân từ ghế dự bị trong trận gặp Man City, Garnacho trực tiếp ghi bàn mở tỷ số. Bruno kiến tạo, nhưng sau đó "Quỷ đỏ" không bảo vệ được lợi thế và thua loạt đá luân lưu.

Kỳ vọng Garnacho

Garnacho tham gia vào cả 2 bàn thắng của MUtrong mùa giải mới. Người hâm mộ và truyền thông Anh không ngừng đặt câu hỏi với Ten Hag rằng vì sao ông để cầu thủ 20 tuổi này ngồi dự bị.

Ten Hag giải thích rằng Garnacho trải qua kỳ Copa America 2024, nên cần kiểm soát số phút khi bước vào mùa giải mới.

Thực tế, Garnacho chỉ đá 1 trận với Argentina trên đất Mỹ, với tổng cộng 66 phút (gặp Peru). Mainoo hay Bruno thậm chí trải qua mùa hè mệt mỏi hơn nhiều, nhưng đá chính cả 2 trận vừa qua.

Vấn đề ở đây là Ten Hag muốn trao cơ hội cho Mount. "Bệnh nhân" người Anh là mục tiêu mà ông tìm cách mang về bằng được cách nay một năm, bất chấp vấn đề chấn thương đeo bám cầu thủ này.

Sau trận thắng Fulham, ghi nhận từ những buổi tập cho thấy Ten Hag vẫn muốn triển khai lối chơi mà Mount là trung tâm. Ông có ý định giúp tiền vệ 25 tuổi trở lại đỉnh cao, sau khi trao cho anh áo số 7 danh giá bậc nhất Old Trafford.

Mount chưa có được tự tin cần thiết và vẫn chịu nhiều áp lực tâm lý sau chấn thương dai dẳng. Vì thế, xếp anh đá chính có thể gây nên nhiều vấn đề trước Brighton chơi pressing và áp sát cường độ cao.

Đến lúc Ten Hag nên đưa Garnacho trở lại đội hình xuất phát để tận dụng tốc độ và kỹ thuật của anh.

Garnacho biết cách khiến đội hình đối phương mất cân bằng, từ đó tạo khoảng trống cho những Bruno Fernandes, Rashford hay Zirkzee. Thậm chí là cơ hội cho các tiền vệ Mainoo và Casemiro.

Mùa trước, Garnacho ghi 10 bàn (7 ở Ngoại hạng Anh), hơn Rashford (8) và bỏ rất xa Mount (1), đồng thời sở hữu bàn thắng đẹp nhất Ngoại hạng Anh 2023-24. "El Bichito" (đặt theo biệt danh "El Bicho" của Cristiano Ronaldo mà anh thần tượng) đang trưởng thành rõ rệt.

Brighton là ác mộng với Ten Hag từ khi đến bóng đá Anh. Garnacho đóng vai trò như chìa khóa để nhà cầm quân người Hà Lan vượt qua sức ép tại American Express (18h30 ngày 24/8).

Liverpool đấu MU: Sức mạnh Mohamed Salah

Ngoài ra, 2 em tham gia các lớp học kĩ năng Public Speaking và Debate tuy nhiên không học luyện thi IELTS ở trung tâm. Chi Anh và Minh Anh học tiếng Anh một cách tự nhiên, đọc nhiều sách, sử dụng ngôn ngữ này để giao tiếp hàng ngày.

Theo chị Hải Minh, chiến thuật học, ôn thi trước khi thi IELTS của Chi Anh và Minh Anh là ở giai đoạn đầu, 2 em chủ yếu tiếp xúc tiếng Anh tự nhiên qua việc đọc sách, xem nội dung tiếng Anh. Các em để ý đến cách diễn đạt ý tưởng của người bản xứ, cũng như các từ vựng sử dụng cho các chủ đề. Giai đoạn gần thi, cả 2 dùng tài liệu Cambridge IELTS để luyện tập các đề IELTS. 

Về từng kỹ năng, theo chị Hải Minh, phần các em tập trung ôn và cảm thấy khó nhất là kỹ năng viết. Trải nghiệm sống còn hạn chế cũng như độ tuổi lớp 5 - lớp 6 chưa nhiều kiến thức xã hội, do đó cả 2 chỉ dừng lại mức 7.0 cho kĩ năng Writing. Để rèn luyện kỹ năng này mỗi ngày, Chi Anh và Minh Anh đều tập viết bài luận rồi gửi cho thầy chấm và chữa bài.  

Chia sẻ kỹ hơn về kinh nghiệm và bí quyết của 2 con khi dự thi IELTS, mẹ của Chi Anh và Minh Anh nói rằng, đó là sự rèn luyện tập trung cao độ khi làm bài Reading, Listening & Writing. Trong khi thi Listening, nếu lỡ mất tập trung, không nghe được, các em bỏ qua và bình tĩnh tiếp tục làm đến các câu sau.

Trong phần thi Reading nên chia đều thời gian cho 3 bài đọc và không dành quá nhiều thời gian cho bài đầu tiên. Phần Writing, các em dành thời gian hoàn thành các phần của bài luận (mở bài, thân bài, kết bài) trước, để đạt điểm cơ bản, sau đó trau chuốt từ vựng (linking words, synonyms…). Không nên cố gắng viết từng đoạn văn một cách hoàn hảo dẫn đến không đủ thời gian hoàn thành bài luận.

Cũng theo chị Hải Minh, gia đình muốn 2 con nuôi dưỡng niềm đam mê khám phá và học ngoại ngữ chứ không vì áp lực điểm số. Các em cũng được định hướng học tiếng Anh một cách tự nhiên thông qua việc đọc sách báo và để ý, học hỏi cách người bản xứ Anh, Mỹ sử dụng ngôn ngữ trong nói, viết.

Với Chi Anh và Minh Anh, việc thành thạo tiếng Anh khi còn bé giúp cả 2 giao tiếp tự tin với các bạn và thầy cô từ nhiều quốc gia và nền văn hoá khác nhau. Ngoài ra, tiếng Anh cũng giúp các em chủ động tìm hiểu nghiên cứu thêm kiến thức khoa học, cuộc sống thông qua những nguồn thông tin bằng tiếng Anh trên internet. Thành thạo tiếng Anh còn giúp các em tham gia các hoạt động tranh luận, phản biện, mở rộng mối quan hệ bạn bè.

Chi Anh và Minh Anh mong muốn sau này tiếp tục học cấp 3 ở Trường THPT Chuyên Trần Đại Nghĩa hoặc Trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong. Lên đại học, gia đình hy vọng các con được trải nghiệm môi trường học tập ở nước ngoài.

Nam sinh trường không chuyên đạt 9.0 IELTS

Cụ thể, bà T.T.S (SN 1973, ngụ phường Pháo Đài, TP Hà Tiên, Kiên Giang) - phụ huynh em Y. (SN 2006), đã "tố" thầy N.Đ.C (giáo viên Địa lý, Trường THPT Nguyễn Thần Hiến, TP Hà Tiên) nhiều lần rủ con gái bà đi uống cà phê, trò chuyện.

Khoảng tháng 7/2023, thầy C. gọi điện cho em Y. tới một nhà nghỉ trên địa bàn, sau đó quan hệ với học sinh này. Tới đầu tháng 1/2024, thấy con gái có nhiều biểu hiện bất thường, bà S. gặng hỏi và biết được thầy C. dụ dỗ con gái bà dẫn tới mang thai hơn 26 tuần tuổi.

Sau khi biết sự việc, thầy C. yêu cầu xét nghiệm ADN để xác định có phải là con của thầy hay không. Nếu phải, thầy C. sẽ chịu trách nhiệm, nếu không gia đình nữ sinh phải bồi thường danh dự cho giáo viên này.

Trao đổi với PV VietNamNet, thầy N.Đ.C xác nhận đã nhận quyết định đình chỉ công tác của lãnh đạo nhà trường. Hiện, thầy giáo chưa nhận được lời mời làm việc của bất kỳ cơ quan chức nào.

Liên quan đến sự việc trên, thầy C. cho biết, từng đứng lớp dạy em Y. năm lớp 10 và 11. Năm nay, vì không được phân công nên không trực tiếp giảng dạy em Y. Theo thầy C., em Y. từng nhiều lần nhắn tin tâm sự và tỏ ra buồn chán chuyện gia đình.

Thầy C. cho biết: “Trong lúc nhậu say, tôi đã không kiểm soát được bản thân và đã quan hệ với em Y. Tôi có quan hệ một vài lần với em tại một số nhà nghỉ trên địa bàn thành phố. Tôi không rõ cái thai đó có phải là con tôi hay không. Tôi muốn đi xét nghiệm ADN nhưng gia đình em Y. sợ tôi ‘quen biết nhiều’, thay đổi kết quả xét nghiệm nên không đồng ý”.

Cũng theo thầy giáo này, trước Tết khoảng 1 tuần, gia đình em Y. có phản ánh sự việc tới nhà trường. Hai bên (gia đình thầy C. và em Y.) sau đó đã quyết định ngồi lại để bàn bạc, giải quyết vụ việc.

“Ban đầu, gia đình em Y. chọn phá thai. Ngoài chi phí nằm viện, thuốc men, tôi phải đưa cho gia đình em ấy 200 triệu đồng. Sau đó, phía em Y. sẽ tới trường đính chính thông tin để không làm ảnh hưởng tới công việc của tôi. Buổi gặp hôm đó, tôi có ghi âm và người làm chứng.

Thế nhưng, cái thai này đã lớn, không thể phá, để em Y. sinh. Sau khi sinh, tôi phải bồi thường cho gia đình 400 triệu đồng; đồng thời làm bản cam kết tới lúc em Y. sinh, gia đình không làm những việc ảnh hưởng công việc và gia đình tôi”, thầy C. trình bày.

Trong thời gian đó, thầy giáo này cũng thường xuyên ghé nhà, thăm hỏi sức khoẻ em Y. Cũng theo thầy C., qua Tết, không biết vì lý do gì, gia đình em Y. đã làm đơn trình UBND phường. Sự việc sau đó vỡ lở trên mạng xã hội.

“Trong đơn, người ta có nói tôi dụ dỗ, hứa hẹn này kia, nhưng nói thẳng là tôi nhận được sự đồng thuận của học sinh, không có lừa gạt. Quan hệ với học sinh là tôi đã sai với đạo đức nghề nghiệp, tôi xin chịu trách nhiệm”, thầy C. một lần nữa khẳng định.

Để thông tin vụ việc khách quan, PV sau đó liên hệ qua điện thoại với bà T.T.S -  phụ huynh em Y., nhưng phụ huynh này từ chối trả lời.